Bell Hooks nice zamandır beni yaşama umutlu bağlar ile bağlayan bir kadının adı. Onun için size biraz ondan bahsetmek istiyorum. Vikipedi, Bell Hooks’u Amerikalı bir yazar, profesör, feminist ve aktivist olarak tanımlamış. Bu tanımlamayı ben yapacak olsam, ‘gündelik hayatın felsefesinde önüme rengarenk yollar açan bir ilham verici bir kadın’ derdim.
Türkçeye yalnızca dört kitabı çevrilmiş, hakkında Türkçe sayfalarda çok az yazı/çeviri bulunuyor olmasına rağmen aslında Hooks, eğitim, toplum teorisi ve feminizm hakkında otuzdan fazla kitap yazmış, çok geniş bir üretim alanına ve bibliyografyaya sahip, henüz yaşarken adına fikirlerinin yaygınlaştırılması amacıyla enstitü (bellhooksintitute.com) kurulmuş bir kadın.
1952 yılında doğmuş ve adı Gloria Jean Watkins aslında, ama o büyük harflerle yazılmayan bir mahlas kullanıyor, büyükannesinin ismini; Bell Hooks. Feminist literatürü takip edenler tarafından akıcı ve coşkulu dili, net ve vurucu tespitleri ile biliniyor. Türkçeye çevrilmiş dört kitabı var. FEMİNİZM HERKES İÇİNDİR – TUTKULU POLİTİKA, feminist bilinç yükseltme çalışması okuma listelerimizin ne vakittir vazgeçilmezi olmuştu. Bu kitabını yıllar önce parça parça da olsa okumuş, taze feminist olduğum yıllarda sınıf, ırk, iktidar, sömürü ve zulüm üzerine çok yönlü perspektifinden bolca yararlanmıştım. Burada kesişimsel feminizm (intersectional feminism) olarak adlandırılan bir bakış açısından bahsediyor hooks, yani sadece cinsiyet temelli bir ezme-ezilme ilişkisi ve toplumsal hiyerarşi analizi bize yetmez, diğer hiyerarşi biçimlerinin cinsiyet temelli ayrımcılıkla yani cinsiyetçilikle nerede kesiştiğini ve nerede örtüştüğünü görmeliyiz diyor.
Benim için oldukça ön açıcı bu yaklaşımla tanışmamın ardından yıllar sonra Bell Hooks ile çok daha farklı ve çaresiz hissettiğim bir dönemde tekrar yolum kesişti. Bu toplumda yetişmiş, ikili ilişkilerde neden sürekli tıkandığım konusunda açmazda olan heteroseksüel bir kadın olarak kendimi oldukça umutsuz ve kaybolmuş hissettiğim bir dönemdi bu. Bu kitap, DEĞİŞME İSTEĞİ – ERKEKLER, ERKEKLİK VE SEVGİ idi. Kitap, ataerkinin erkekliği nasıl inşa ettiği; erkeklere, kadınlara ve kendisini tanımlamak istemeyen tüm kişilere nasıl acılar çektirdiği; erkekleri nasıl duygusal olarak sakatladığı ve sevgiden uzaklaştırdığına dair bir tespitler dizini ile başlıyordu. Hooks’un tüm kitaplarında sonradan tekrar tekrar hissedeceğim gibi, bu metin de sanki bildiğim ama kafamda oraya buraya dağılmış bir sürü düşünceyi, anlamlandırabileceğim bir omurgaya oturtuyor ve hem anlamama hem de tüm bu durum karşısında nasıl bir şeyler yapacağıma dair kafamda gerçek bir senaryo oluşmasına yardımcı oluyordu. Bu tespitlerin ardından Hooks, erkekler için de değişmenin mümkün olduğunu, bunu istemenin yani kendini yıkıp yeniden ataerkinden uzakta eleştirel bakışla kurabilmek için samimi bir değişme isteğinin neredeyse tek şart olduğunu söylüyordu. Ve feminist mücadeleye kendi erkekliklerini sorgulayarak ve yeniden kurarak katılan erkeklerin de bu mücadelede önemli bir yerleri olduğuna vurgu yapıyordu. Açıkçası Değişme İsteği, duygusal olarak okuması benim için yer yer oldukça zor olan, kah ağladığım kah dağıldığım zamanlara sebep olmuş bir kitap olmasına rağmen son yıllarda okuduğum ve ‘hayatımın seyrine yön verdi’ diyebileceğim birkaç kitaptan biri oldu.
Daha sonra Değişme İsteği’nin bir üçlemenin parçası olduğu ve diğer kitapların da Türkçe çevirilerinin olduğunu öğrendim. Bunlar Hep Aşka Dair Ve Duygu Yoldaşlığı adlı iki kitaptı. DUYGU YOLDAŞLIĞI –KADINLARIN SEVGİ ARAYIŞI kitabında kadınların sevgiyi bilme ve şiddet görmeden (sevgisizliği de bu kapsamda ele alıyor) kendini gerçekleştirebilme hakkından ve bunun yollarından bahsediyor ve kaba ve ölçülebilir eşitlik durumlarının ötesinde hissettiklerimiz ve görünmeyen eşitsizlikler ve adaletsizlikler üzerine de oldukça detaylı bir beyin fırtınası yapıyor. HEP AŞKA DAİR – YENİ VİZYONLAR kitabında ise Hooks, benim sevgi politikası olarak adlandırdığım, sevebilme, sevmeyi öğrenme ve sevmenin potansiyellerini hayalimizdeki adaletli toplumu inşa etme konusunda kullanma yollarımızı araştırıyor.
Bell Hooks, bu kadar radikal ve yakıcı tezleri çok net, coşkulu ve hatta bazen kışkırtıcı bir dille hayatıma soktu. Artık sanırım değişen hayatımın ve bakış açımla, bu tutkulu politikanın ardından coşkuyla gitmekten başka çarem yok. Daha çok insanın Bell Hooks ile tanışması ve onlarla bu tutkulu politik hatta buluşmak umuduyla!
Bell Hooks’un Türkçe’ye çevrilmiş kitapları:
FEMİNİZM HERKES İÇİNDİR – TUTKULU POLİTİKA, bgst yayınları, 2012
DEĞİŞME İSTEĞİ – ERKEKLER, ERKEKLİK VE SEVGİ, bgst yayınları,2008
HEP AŞKA DAİR – YENİ VİZYONLAR, NotaBene yayınları, 2018
DUYGU YOLDAŞLIĞI – KADINLARIN SEVGİ ARAYIŞI, 2020
